Plaatsen > Ravenna
Ravenna is een stad in oostelijk Italië. Ravenna is de hoofdstad van de gelijknamige provincie en telt circa 142.000 inwoners (2000).
Geschiedenis
In 409 werd Ravenna onder keizer Honorius de hoofdstad van het West-Romeinse Rijk. Na de verovering van Italië door de Ostrogothen werd het opnieuw de hoofdstad. Na een gewonnen oorlog tegen de Gothen onder Justinianus I van Byzantium werd de stad voor lange tijd (tot 751) de zetel van de Byzantijnse Exarch in Italië.
Bezienswaardigheden
In de stad zijn de Byzantijnse invloeden nog zichtbaar, in de beroemde San Vitale kerk (aanvang bouw 526) zijn mooie mozaïeken.
San Apollinare in Classe, 533-(ingewijd) 549.
In de havenwijk van het oude Ravenna – nu in vlak bouwland – ligt de belangrijkste basiliek van de stad. Deze vorm van bouwen is in dit geval verder doorgevoerd naast die met de koepel als centraal punt. De kerk is ongeveer tegelijk met de San Vitale gewijd en eveneens door Julianus Argentarius gefinancierd. Evenals de San Apollinare Nuovo is het een basiliek met drie schepen en een hoog presbyterium. De uiterlijke eenvoud doet denken aan de Romeinse basilieken. De zuilen en kapitelen moet men ongetwijfeld als import uit Byzantium zien; de gebouwen naast de apsis zijn terug te brengen op oosterse, waarschijnlijk Syrische voorbeelden. De meesterlijke techniek van het metselwerk wijst ook op Byzantijns handwerk. Onderzoekingen hebben uitgewezen dat de torens naast de twee Apollinariskerken er in de middeleeuwen aan toegevoegd zijn.
Ook hier valt de nadruk op het presbyterium met de mooie mozaïekversieringen. Weliswaar is alleen het mozaïek in de apsis afkomstig uit de periode van het ontstaan van de kerk. San Apollinare is hier afgebeeld tussen twaalf lammeren als herder van zijn Kerk; in de triomfboog is ook Christus voorgesteld als herder van zijn apostelen en van de christenheid. Daarboven verschijnt het kruis van Christus tussen Mozes en Elias. Deze samenhang wijst op de in de apsis plaats hebbende transfiguratie. Het kruis symboliseert de onmiddellijke tegenwoordigheid van de verheerlijkte Christus. In de vroegchristelijke kunst is het teken als zinnebeeld nog op één lijn te stellen met wat het beoogt; vorm en inhoud zijn nog één. Het kruis aan de sterrenhemel in de bol van de kosmos is niet alleen de symbolische aanduiding van de verheerlijkte Christus; Hij is het.
Het contrast tussen buitenkant en interieur is een essentieel aspect van de vroegchristelijke religieuze bouwkunst. Dit is zeer duidelijk gedemonstreerd in deze kerk, die vrijwel ongewijzigd is gebleven (het atrium is eeuwen geleden vernield, de ronde klokkentoren is een middeleeuwse toevoeging). Het eenvoudige, bakstenen buitenaanzicht is opzettelijk sober gehouden; het exterieur is niet meer dan een schaal waarvan de vorm de omsloten interieurruimte weerspiegelt – precies andersom dan bij de klassieke tempel. Als we de kerk betreden, maakt de ascetische, antimonumentale behandeling van het uitwendige plaats voor de meest verfijnde weelde. Hier, waar we de alledaagse wereld achter ons hebben gelaten, bevinden wij ons in een rijk van licht en kleur, waar kostbaar marmer en het stralende geflonker van mozaïeken ons herinneren aan het koninkrijk Gods in al zijn glorie.
Op de triomfboog, die de afscheiding vormt tussen het schip en de apsis, zijn altijd voorstellingen aangebracht die de christelijke leer betreffen. Christus zelf is afgebeeld tussen de lammeren en de symbolen van de evangelisten. De toegang tot het altaar wordt sierlijk geflankeerd door de aartsengelen Gabriël en Michaël. Vanwege de in een wijtafereel uitgebeelde keizer Constantijn Pogonatos heeft men deze latere mozaïeken op ca. 675 kunnen dateren.
San Apollinare Nuovo
De bouw van de San Apollinare Nuovo is begonnen in ca. 504. De mozaïeken in het langschip zijn later gewijzigd.
De San Apollinare Nuovo die deze naam pas kreeg na de overbrenging van de relikwieën in de 9de eeuw, heeft dezelfde bouw als de San Apollinare in Classe. Tijdens Theodorik de Grote was de basiliek als paleiskerk gebouwd. In die tijd is men ook begonnen met de mozaïeken. Toen later de kerk onder de naam Sancti Martini in Coelo Aureo door de orthodoxen werd overgenomen, moesten alle gedeelten van de mozaïeken die de Ariaanse leer betroffen en alles wat op Theodorik betrekking had, verwijderd worden. De San Apollinare toont een volledige versiering van de apsis; hier maakt u kennis met de toegevoegde versiering van het schip in een basiliek in Ravenna. Vanaf de toegangsmuur met afbeeldingen van het paleis van Theodorik en de havenstad Classis schrijden stoeten van martelaren en martelaressen aan de ene zijde op de tronende Christus toe; aan de andere zijde bewegen zij zich naar de tussen de Aanbidding der Koningen tronende Maria. Tussen de ramen staan profeten en aartsvaders. Boven de vensters zijn taferelen uit het Nieuwe Testament uitgebeeld.
De taferelen uit het Nieuwe Testament en de figuren bij en boven de ramen leverden geen politieke of confessionele problemen op. Maar de mozaïeken onderaan de muur van het schip moesten bij de overname door de orthodoxe eredienst in een zuiver Byzantijns gebied volkomen veranderd worden. Zoals blijkt uit de afbeelding van Theodoriks paleis en de haven was hier sprake van profane en politieke onderwerpen. De Byzantijnse bisschop Agnello heeft daarom het geheel laten wijzigen. Uit het paleis liet hij tussen de arcaden aanwezige figuren verwijderen en de openingen sluiten met opgebonden gordijnen. Het tafereel met de Aanbidding der wijzen (mozaïek in de onderste strook in het langschip, ca. 560) is later nog in zijn geheel omgewerkt.
In Ravenna zijn voorts grafmonumenten te vinden, zoals de tombe van keizerin Galla Placidia.